Lata wojenne
Mimo trwania wojny, w środowisku inteligencji łódzkiej powrócono do koncepcji utworzenia uniwersytetu po zakończeniu działań zbrojnych. Na przełomie 1943 i 1944 roku w biurze adwokata Henryka Kurnatowskiego, miało miejsce posiedzenie konspiracyjnej Komisji Organizacji Szkolnictwa Wyższego w Łodzi, działającej w strukturze miejscowej agendy Delegatury Rządu RP na Kraj (Rządu Londyńskiego). Na spotkaniu opracowano szczegółowy plan utworzenia pełnowydziałowego uniwersytetu. Komisji przewodniczył prawnik prof. Bolesław Wilanowski, a sekretarzem był lekarz docent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego Tadeusz Pawlikowski. Komisja ustaliła strukturę nowej uczelni, a nawet typowała łódzkie gmachy, które miały być przydzielone poszczególnym wydziałom. Niestety po aresztowaniu części jej członków przez hitlerowców musiała zawiesić działalność. Nad planem utworzenia łódzkiej szkoły wyższej pracował także Teodor Vieweger, profesor i rektor przedwojennej łódzkiej Wolnej Wszechnicy Polskiej. Projekt ten nie został poparty przez władze londyńskie.

Działania na rzecz zorganizowania uniwersytetu podjęto 30 stycznia 1945 roku podczas spotkania w łódzkim hotelu Grand. Wśród zgromadzonych byli wspomniani wcześniej prof. Bolesław Wilanowski oraz prof. Wincenty Tomaszewicz, wielki przedwojenny orędownik powstania uczelni medycznej w Łodzi. Deklarował on zorganizowanie Wydziału Lekarskiego na nowotworzonej uczelni. Profesor był postacią znaną i dlatego wokół jego osoby zaczęli gromadzić się medycy przyjeżdżający do miasta z całej Polski, mając za zadanie stworzenie trzonu łódzkiej medycznej kadry naukowej. O powstaniu uczelni zadecydowano 17 lutego 1945 roku. Dyskutantami byli profesorowie Włodzimierz Dzwonkowski, Józef Rynkowski, Bolesław Wilanowski, Narcyz Łubnicki, Teodor Vieweger, Julian Żukowski. Rozpatrywano dwie koncepcje powstania uczelni. Pierwsza, którą forsował prof. Vieweger, zakładała powstanie szkoły wyższej w oparciu o istniejącą filię warszawskiej Wolnej Wszechnicy Polskiej, druga zwycięska, podnoszona przez prof. Wilanowskiego, zakładała utworzenie pełnowydziałowego uniwersytetu z wydziałem medycznym. Wreszcie podniesiono projekt utworzenia odrębnej uczelni medycznej. Pomysł powstał w Państwowej Radzie Zdrowia, realizującej ideologię władzy ludowej. Na forum przedstawił go prof. Jerzy Jakubowski. Ostatnia koncepcja spotkała się ze sprzeciwem pełnomocnika ministra oświaty, historyka prof. Stanisława Arnolda oraz wybitnego filozofa prof. Tadeusza Kotarbińskiego, chcących utrzymać polski model zintegrowanego uniwersytetu z wydziałem medycznym w swej strukturze. Taka praktyka obowiązywała na wszystkich przedwojennych uniwersytetach w Krakowie, Lwowie, Poznaniu i Wilnie. Odrzucono tym samym sowiecki wzorzec tworzenia niezależnych uczelni medycznych. W marcu 1945 roku rozpoczęto pracę nad zorganizowaniem wydziałów medycznych. Dzieła tego podjęli się uczeni: prof. Wincenty Tomaszewicz, prof. Jerzy Jakubowski, doc. Tadeusz Pawlikowski, prof. Feliks Przesmycki, prof. Ernest Sym, prof. Tadeusz Wasilewski, prof. Franciszek Zwierzchowski, prof. Julian Żukowski, prof. Jan Muszyński i prof. Alfred Meissner.